Sprzęgło to bardzo ważny element każdego samochodu wyposażonego w silnik spalinowy i manualną skrzynię biegów. Umożliwia ono przekazanie mocy generowanej w silniku do skrzyni biegów, która dalej jest przenoszona na koła wprawiające pojazd w ruch. Sprzęgło pozwala także płynnie ruszyć z miejsca, zahamować czy komfortowo zmienić bieg w czasie jazdy. Uszkodzenie któregokolwiek elementu sprzęgła może pogorszyć komfort podróży, a co istotniejsze, realnie wpłynąć na bezpieczeństwo jazdy. Dlatego objawów uszkodzonego sprzęgła samochodowego nie należy bagatelizować.
Budowa sprzęgła
Sprzęgło samochodowe występuje w kilku wariantach. Bez względu na zasadę działania zawsze pełni ono te same funkcje – umożliwia łączenie i rozłączanie wału napędowego i napędzanego. W niektórych maszynach moment obrotowy przenoszony jest z wykorzystaniem elektromagnesu lub wirującej cieczy. Jednak na obecnie sprzęgła elektromagnetyczne i hydrokinetyczne nie są stosowane w pojazdach produkowanych seryjnie, a największą popularnością cieszą się sprzęgła cierne. W tym przypadku moment obrotowy przenoszony jest z wykorzystaniem siły tarcia. Wyjątkiem są samochody z klasyczną automatyczną skrzynią biegów gdzie rolę sprzęgła pełni hydrauliczny konwerter momentu obrotowego.
Sprzęgła cierne składają się z takich elementów jak:
- tarcza sprzęgła
- koło zamachowe / dwumasowe
- wałek sprzęgłowy
- docisk sprzęgła
Sprzęgła cierne również dzielą się na kilka rodzajów. Ze względu na różne prędkości współpracujących ze sobą wałów wyróżnia się sprzęgła poślizgowe i przymusowe. Innym rozróżnieniem jest podział ze względu na kształt trących o siebie elementów, wyróżniamy tutaj sprzęgła tarczowe, stożkowe i bębnowe. Różna może być także liczba tarcz. We współczesnych samochodach najczęściej stosowane są sprzęgła cierne jednotarczowe. Jest to rozwiązanie stosunkowo tanie, a zarazem charakteryzuje się prostotą konstrukcji, względem pozostałych rodzajów sprzęgieł.
Zasada działania sprzęgła
Sercem całego pojazdu jest silnik, w który generowany jest moment obrotowy. Poza mocą jest to najważniejszy parametr opisujący jednostkę napędową samochodu. Odpowiada on m.in. za uciąg. Im wyższa wartość momentu obrotowego tym łatwiej samochód pokonuje opory towarzyszące poruszaniu się. Aby wprawić auto w ruch moment obrotowy musi zostać przeniesiony z silnika do skrzyni biegów i dalej na koła. Jednak nie może on być przekazywany bez przerwy. Dlatego samochody wyposażone są w sprzęgła.
Wciskając pedał sprzęgła moment przestaje być przekazywany co umożliwia płynną zmianę biegów czy ruszenie z miejsca. Docisk sprzęgła odsuwany jest wtedy od tarczy sprzęgła, a moc między silnikiem i skrzynią biegów nie jest przekazywana. Kiedy ponownie włączamy sprzęgło następuje zbliżenie się tarczy dociskowej do koła zamachowego i moment znów jest przenoszony. Istotną rolę w tym procesie odgrywa okładzina cierna umieszczona na tarczy sprzęgłowej. To ona bezpośrednio styka się z wałem korbowym przez co działa na nią największa siła tarcia. Z tego względu musi być wykonana z niezwykle trwałych materiałów.
Ponadto zadaniem sprzęgła jest ochrona układu napędowego przed nadmiernymi przeciążeniami oraz niwelacja drgań. Jak widać sprzęgło pełni wiele istotnych funkcji, które decydują o komforcie i bezpieczeństwie jazdy.
Dlaczego sprzęgło się psuje?
Zdecydowana większość awarii sprzęgła wynika ze stylu jazdy kierowcy. Gwałtowne ruszanie, jazda na tzw. „półsprzęgle” czy rozpoczynanie jazdy na innym biegu niż pierwszy to podstawowe przyczyny uszkodzeń tego istotnego elementu. Sprzęgło, podobnie jak pozostałe części samochodu zużywa się również w wyniku prawidłowej eksploatacji, a ryzyko awarii rośnie wraz z upływającym czasem i przejechanymi kilometrami. Sygnałem alarmowym dla każdego użytkownika pojazdu powinny być takie objawy jak głośna praca sprzęgła, szarpanie przy ruszaniu czy tzw. „wysokie branie sprzęgła”. Najczęściej awarii ulegają takie elementy sprzęgła jak:
- Okładzina cierna
Nadmierne zużycie okładziny ciernej tarczy sprzęgła sprawia, że w momencie przenoszenia napędu następuje poślizg. Efektem jest pojawienie się trudności w pokonywaniu wzniesień, wolniejszy niż zazwyczaj wzrost prędkości w momencie ruszania czy nadmierne nagrzewanie się sprzęgła. Zużycie okładziny następuje stopniowo i jest to normalny efekt eksploatacji pojazdu. Przedwczesne zużycie okładziny może nastąpić w wyniku niewłaściwego stylu jazdy, niepoprawnego zamontowania okładziny czy jej zaolejenia.
- Łożysko oporowe
Element ten jest ważną częścią układu wysprzęgania i przenosi duże obciążenia. Wraz z upływem czasu zużywa się i generuje coraz większy hałas w czasie pracy. Sygnałem zużycia łożyska oporowego, które nazywane jest także łożyskiem wyciskowym jest hałas dochodzący z okolic skrzyni biegów. Szum nasila się w chwili wciskania pedału sprzęgła. Innym objawem jest nietypowe działanie tego pedału np. skokowa praca lub trudności pojawiające się w momencie zmiany biegów.
- Koło zamachowe
Koło dwumasowe to element, który w porównaniu do tradycyjnych kół zamachowych jest wyjątkowo podatny na uszkodzenia. Awarie powstają zazwyczaj w wyniku częstej jazdy z wysoką prędkością obrotową, zostawiania auta na biegu jałowym czy gwałtowne ruszanie z miejsca. Objawami zużycia koła dwumasowego są przede wszystkim hałas towarzyszący uruchamiania silnika, szarpanie samochodu w momencie ruszania i zmiany biegów czy nierówna praca silnika.
Znajdź sprzęgło pasujące do Twojego samochodu na sprzegla24.pl
